Korepetycje polegają na przekazywaniu wiedzy. Nie ma zatem przeszkód aby małoletni uczący się w szkole licealnej świadczył usługi edukacyjne małoletniemu ze szkoły podstawowej. W praktyce często dochodzi do sytuacji w której korepetycje są udzielane przez osoby małoletnie. Warto jednak zastanowić się jak zagadnienie to przedstawia się od strony prawa cywilnego oraz prawa podatkowego.
Od kiedy można prowadzić działalność zarobkową?
Nasze rozważania należy rozpocząć od wyjaśnienia kiedy osoba może prowadzić działalność zarobkową. W tym zakresie należy sięgnąć do treści Kodeksu cywilnego, a konkretnie do regulacji odnoszących się do zdolności do czynności prawnej. Zauważmy, że zdolność do czynności prawnych to możliwość zawierania umów w oparciu o które osoba fizyczna nabywa prawa lub zaciąga zobowiązania. Mówiąc inaczej bez zdolności do czynności prawnej nie jest możliwe zawarcie skutecznej umowy w myśl prawa cywilnego.
Zgodnie z art. 11 KC pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. W myśl art. 12 KC nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
Natomiast jak podaje art. 15 KC ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Zaś w świetle art. 17 KC do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Podsumowując powyższe pełną zdolność do czynności prawnych ma osoba, która ukończyła lat 18. Taka osoba może zawierać umowy zlecenia czy o dzieło, jak również może prowadzić działalność gospodarczą. Natomiast osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, tj. taka która ukończyła 13 lat może zawierać umowy jednakże dla ich ważności i skuteczności konieczne jest każdorazowe uzyskanie zgody przedstawiciela ustawowego czyli rodzica.
WAŻNE
Osoba małoletnia, która ukończyła 13 lat lecz nie ukończyła 18 lat ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że każda dokonana czynność prawna wymaga zgody rodzica.
Małoletni a forma prowadzenia korepetycji
Jak już wiemy korepetycje przyjmują zasadniczo dwie formy: działalności gospodarcza lub działalność wykonywana osobiście w oparciu o umowę zlecenia. Zastanówmy się która z tych forma jest dopuszczalna w przypadku prowadzenia korepetycji przez osobę małoletnią.
Jak podaje definicja zawarta w art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.
Powyższy przepis odnosi się ogólnie do zdolności prawnej bez wyszczególnienia czy chodzi o pełną czy ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Choć czysto teoretycznie osoba o ograniczonej zdolności prawnej mogłaby prowadzić działalność gospodarczą (w doktrynie obserwujemy liczne spory co do tej kwestii), to jednak w praktyce jest to niemożliwe.
Zwróćmy bowiem uwagę, że dla ważności każdej czynności prawnej dokonywanej przez osobę z ograniczoną zdolnością prawną konieczna jest zgoda przedstawiciela ustawowego. To oznacza, że nie może ona w pełni działać we własnym imieniu. W praktyce gospodarczej oznaczałoby to, że rodzic musiałby każdorazowo udzielać zgody do wszelkich czynności podejmowanych przez małoletnie dziecko.
Przyjmuje się również, że tylko osoba z pełną zdolnością do czynności prawnych może dokonać skutecznego i ważnego wpisu do CEIDG. To wszystko powoduje, że osoba małoletnia nie może prowadzić działalności gospodarczej w zakresie udzielanych korepetycji.
Inaczej natomiast przedstawia się kwestia zawierania przez osobę małoletnią umowy cywilnoprawnej np. wspomnianej umowy zlecenia. Jak wiemy konieczna jest tutaj zgoda rodzica na zawarcie takiej umowy. Ponadto zwróćmy uwagę na treść art. 63 § 1 KC, który podaje, że jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty. Taką zgodę może wyrazić jeden z rodziców.
W rezultacie dopuszczalna jest sytuacja w której osoba małoletnia zawiera umowę cywilnoprawną z rodzicem ucznia mającego mniej niż 13 lat. Umowa taka będzie ważna jeżeli jeden z rodziców (albo oboje) osoby małoletniej wyrażą zgodę na zawarcie takiej umowy.
WAŻNE
Osoba małoletnia nie może prowadzić działalności gospodarczej. Możliwe jest natomiast zawieranie umów cywilnoprawnych w zakresie świadczonych usług pod warunkiem wyrażenia zgody przez rodziców.
Rozliczenie podatkowe dochodów osoby małoletniej
Prawo podatkowe jest autonomiczne względem prawa cywilnego, co przejawia się m.in. w tym, że status podatnika nie jest zależny od posiadanej zdolności do czynności prawnej. Powoduje to, że również osoba niemająca zdolności do czynności prawnej czy też osoba ze zdolnością ograniczoną jest podatnikiem zobowiązany do rozliczenia uzyskanego dochodu.
W kontekście dochodów osób małoletnich przewidziano jednak szczególne rozwiązanie. Otóż jak czytamy w art. 7 ust. 1 ustawy PIT dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.
Aby lepiej zrozumieć sens powyższego przepisu warto również sięgnąć do uregulowań Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO). W świetle art. 101 KRO rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Natomiast w myśl art. 103 KRO czysty dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim obracany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyżka zaś na inne uzasadnione potrzeby rodziny.
W rezultacie przychody uzyskiwane przez małoletnie dzieci pozostają pod zarządem rodziców sprawujących władzę rodzicielską. Oczywiście nie ma przeszkód aby rodzice zdecydowali aby przekazać dziecku uzyskany z korepetycji zysk do jego swobodnego użytku i rozdysponowania. Należy oczywiście pamiętać, że małoletni chcący zawrzeć jakąkolwiek umowę będzie tutaj zobowiązany do uzyskania zgody rodziców.
Powyższe nie zmienia jednak faktu, że na gruncie prawa podatkowego dochód uzyskanych z korepetycji (niezależnie od tego w jaki sposób zostanie następnie rozdysponowany) podlega doliczeniu do dochodów rodziców. Małoletni nie składa zatem samodzielnej deklaracji podatkowej. Uzyskany przez niego dochód jest wykazywany w deklaracji rodziców. W praktyce odbywa się to poprzez dołączenie przez rodziców do rocznego zeznania załącznika PIT/M „Informacja o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców w roku podatkowym”.
Wspólne rozliczenie dochodów dziecka oraz rodziców nie znalazłoby zastosowania w przypadku dochodów z pracy (chodzi tutaj o stosunek pracy regulowany przepisami Kodeksu pracy) oraz w przypadku gdy rodzicom nie przysługuje prawo do pobierania pożytków z dochodów dziecka, co ma miejsce w przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej.
WAŻNE
Na gruncie prawa podatkowego dochód z korepetycji udzielanych przez małoletnią osobę podlega doliczeniu do dochodów rodziców. To rodzice składają odpowiednią deklarację podatkową wraz z załącznikami oraz opłacają należny podatek.
Podsumowując nasz dzisiejszy artykuł możemy wskazać, że zasadniczo możliwa jest sytuacja w której osoba małoletnia udziela korepetycji. Trzeba jednak pamiętać o konieczności uzyskania zgody rodziców na taką działalność. Wypracowany w ten sposób zysk podlega zarządowi rodziców i jest przez nich rozliczany w rocznym zeznaniu podatkowym.
