Żyjemy w czasie zmian! Zmian w polityce, zmian w podejściu do kształcenia i sposobu jego realizacji, zmian w programach nauczania… Drogi Korepetytorze, dzieję się naprawdę sporo. Ale jest jeszcze jedna ważna zmiana… zmiana w myśleniu o środowisku! Dla coraz większego grona ludzi problem zanieczyszczenia i dewastacji środowiska, wpływu naszych działań na dobrostan planety oraz zmiany klimatu jest już nie tylko zauważalny (w końcu), ale przyświeca naszym codziennym wyborom i działaniom. Tym dużym, i tym małym… Bo każda zmiana wynikająca z troski o środowisko ma sens!

W niniejszym artykule przyjrzymy się dniu z życia korepetytora i spróbujemy ustalić gdzie można wdrażać rozwiązania sprzyjające środowisku (a często też portfelowi) w poszanowaniu do kurczących się zasobów planety oraz w duchu praktyk less waste.

„Jak dobrze wstać, skoro świt” - czyli eko od rana!

Nie ma to jak orzeźwiający prysznic tuż przed porannymi zajęciami, nieprawdaż? A co gdybym powiedziała Ci, że te tony plastiku w naszych łazienkach (mowa oczywiście o opakowanych w tworzywa sztuczne kosmetykach) da się zastąpić bardziej przyjaznymi dla środowiska wersjami? A może po prostu nie potrzebujesz tylu kosmetyków? Spójrz na listę poniżej i zastąp część “problematycznych” kosmetyków ich bardziej eko wersją.

„Dzień jak co dzień” - albo nie?

Praca Korepetytora wymaga dużej elastyczności i dyspozycyjności, a to może skutkować nagłą zmianą ustalonego rozkładu dnia. Wpadły Ci zajęcia last minute? Nie daj się zaskoczyć sytuacji i zabezpiecz się na wypadek zmian w grafiku :) 

Zawsze miej ze sobą wielorazową butelkę na wodę lub kubek termiczny - gdy zaskoczą Cię dodatkowe zajęcia będziesz w stanie właściwie wszędzie napełnić swoją butelkę zwykłą kranówką - często niedocenianą, a równie dobrą do picia (a nawet lepszą) jak butelkowane wody mineralne! Najnowsze badania wykazały, że w wodzie butelkowanej znajdować się może znacznie więcej mikroplastiku i nanoplastiku niż dotychczas sądzono [1].

Nie masz dostępu do kranu? Możesz poprosić o wodę do własnej butelki np. w kawiarni, którą mijasz po drodze na zajęcia, a gdy korzystasz z kubka termicznego i chcesz wypić przed zajęciami gorącą kawę lub herbatę możesz ją wziąć na wynos… do swojego kubka! W ten sposób ograniczasz powstawanie odpadów, w tym tych trudnych w recyklingu, jak jednorazowe “papierowe” kubki do gorących napojów, które papierowe są tylko z nazwy, bo w rzeczywistości składają się też z plastiku, który pod wpływem gorącej wody przedostaje się do napojów w postaci wspomnianego już mikroplastiku [2]. Rozdzielenie warstwy tworzywa sztucznego od papieru jest procesem energochłonnym i często nieopłacalnym ekonomicznie - nadal, więc większość takich kubeczków (których średni czas użytkowania wynosi 15 minut (!) trafia na składowiska odpadów lub spalarni [3, s. 99].

Mały protip dla miłośników ciepłych napojów pracujących z domu: zawsze gotuj tyle wody, ile w danym momencie potrzebujesz, a jeśli zagotujesz więcej - wlej jej nadmiar do termosu/kubka termicznego i wykorzystaj jako ciepłą dolewkę do przygotowanego napoju, zamiast za każdym razem gotować wodę na nowo.

Chcesz poznać inne less waste’owe triki, które ułatwią Ci życie w razie nieprzewidzianych zmian w grafiku? Zerknij na poniższą listę.

• Planuj posiłki na kilka dni do przodu → to pozwoli Ci mieć w zasięgu ręki gotowy posiłek, który możesz zabrać ze sobą do pracy. Dzięki temu ograniczysz kupowanie jedzenia na wynos/przekąsek w jednorazowych opakowaniach, a tym samym zmniejszysz ilość generowanych odpadów, przy jednoczesnym zadbaniu o zasobność portfela, bo jedzenie na mieście jest droższe niż to przygotowane w domu.
• Zainwestuj w porządny wielorazowy lunchbox → możesz do niego zapakować nie tylko lunch/obiad, ale też przekąski czy owoce, które możesz zabrać ze sobą, gdy biegniesz na zajęcia.
• Zawsze miej ze sobą wielorazową torbę na zakupy → w razie nieprzewidzianej wizyty w sklepie nie będziesz musiał/a kupować plastikowej torby, by zapakować produkty ;) Nie masz wielorazowej torby? Nabyj ją z drugiej ręki! Zapytaj rodzinę/znajomych czy mają jakąś do oddania lub zajrzyj do sklepu typu second hand.

„Do Ciebie szłam..." - czyli słów kilka o transporcie

Jeśli udzielasz korepetycji i prowadzisz zajęcia stacjonarnie z dużym prawdopodobieństwem przemierzasz w ciągu dnia wiele kilometrów, by dotrzeć na spotkania z uczniami. I być może czasami zastanawiasz się jaki środek transportu wybrać żeby jak najmniej szkodzić środowisku?

Po pierwsze, możesz spróbować tak ułożyć zajęcia, by odbywały się one w miejscach oddalonych od siebie w odległości, którą bez przeszkód pokonasz pieszo lub rowerem! Takie rozwiązanie nie tylko przyczynia się do ograniczenia emisji spalin i zmniejsza ślad węglowy [4], ale też dostarcza organizmowi niezbędnej aktywności fizycznej, która poprawia zdrowie, samopoczucie oraz nastrój. Poza tym, wybierając własne nogi lub “dwa koła” omijają Cię korki na ulicach i problemy z parkowaniem.

Jeśli jednak między zajęciami musisz pokonać dystans, który wyklucza rower lub spacer  możesz korzystać z komunikacji zbiorowej! Wybierając podróż transportem publicznym wybierasz także mniejszy ślad węglowy i dodatkowo nie przyczyniasz się do powstawania korków. Co więcej, podczas podróży zbiorkomem, z uwagi na to, że nie musisz aktywnie uczestniczyć w ruchu drogowym, możesz skupić się na (często bardziej przyjemnych) rzeczach, takich jak czytanie książek, planowanie kolejnych dni zajęciowych, odpisywanie na zaległe wiadomości lub po prostu zafundować sobie chwilę odpoczynku pomiędzy zajęciami.

W sytuacji, gdy podróż samochodem jest niezbędna spróbuj tak ułożyć plan dnia, by móc od razu załatwić kilka spraw na raz, żeby mniej jeździć. A może znajomy/a, sąsiad/ka jadą w podobnym kierunku? Wtedy zamiast jechać osobno, możecie zdecydować się na wspólną podróż. Dzięki takiemu rozwiązaniu zanieczyszczenie powietrza będzie mniejsze niż w sytuacji, gdy każda z osób wybierałaby się w osobną podróż własnym samochodem. Carpooling, czyli właśnie sąsiedzkie lub koleżeńskie „podwózki” zyskują w ostatnim czasie na popularności, również w Polsce [5].

Możesz również zdecydować się na przeniesienie swojej działalności korepetytorskiej do… internetu. Nauczanie online pozwala na prowadzenie zajęć, których nie ogranicza żadna odległość! Choć warto pamiętać o tym, że korzystanie z internetu nie jest neutralne dla środowiska. Surfowanie w sieci zostawia cyfrowy ślad węglowy będący pochodną energii zużywanej np. przez centra danych, serwery, sieci przesyłowe czy w produkcji urządzeń elektronicznych, które nam ten dostęp umożliwiają [6].

„Siedzę i myślę” - czyli przygotowywanie materiałów i planowanie zajęć

Praca korepetytora wymaga przygotowywania szeregu materiałów edukacyjnych, w tym ćwiczeń, testów, egzaminów, sprawdzianów, notatek, zadań domowych… A to wiążę się z nieustanną pracą… drukarki i niezliczonymi ryzami papieru… Według szacunków do wyprodukowania tony papieru potrzeba 15 drzew, 300-400 ton wody i setek, a nawet tysięcy kWh energii elektrycznej, czyli więcej niż zużywa 4-osobowa rodzina przez…rok [7]. Dlatego planując pomoce dydaktyczne warto zastosować kilka trików edytorsko-myślowych, które pomogą ograniczyć zużycie papieru i zaoszczędzić na wydatkach związanych z eksploatacją drukarki ;) Oto one:

• Przemyśl sensowność drukowania - być może (chociaż) z części materiałów można skorzystać w wersji cyfrowej?
• Zanim wydrukujesz - włącz “podgląd wydruku” Dlaczego? Bo tak będzie Ci łatwiej wyłapać potencjalne błędy. Na podglądzie wydruku widać między innymi to czy przypadkiem ostatnia linia nie została przeniesiona na nową stronę.
• Sprawdź rozmiary obrazków/grafik - być może możesz ten rozmiar skorygować tak by zmieścił się na jednej kartce (zamiast na kolejnej, dodatkowej).
• Zmniejsz wielkość marginesów - w ten sposób możesz zaoszczędzić sporo miejsca bez straty dla przejrzystości tekstu.
• Upewnij się, że odstępy między zdaniami i rozmiary czcionek są odpowiednie.
• Przed wydrukowaniem zastanów się, ile kopii potrzebujesz i wydrukuj ich tylko tyle, ile faktycznie użyjesz.
• Drukuj dwie kopie na jednej stronie. Oszczędzasz w ten sposób 50% miejsca! Pamiętaj jednak o tym, by wcześniej upewnić się, że materiały nie tracą na czytelności np. czy rozmiar czcionki jest odpowiedni, czy widać szczegóły obrazka itp.
• Drukuj dwustronnie. Drukowanie dwustronne jest jedną z tych praktyk, które na stałe powinny wejść w nawyk wszystkim użytkownikom urządzeń drukujących.
• Rozważ, czy każdy uczeń koniecznie musi mieć własną kopię? Może jedna kopia wystarczy dla 2 – 3 uczniów?
• No cóż… nieopatrznie wydrukowało się więcej kopii niż potrzebujesz? Zachowaj je, być może przydadzą Ci się w przyszłości, a jeśli nie możesz przechowywać nieużywanych kopii - udostępnij je innym korepetytorom.

Jesteś korepetytorem online?

• Zamiast wysyłać swoim uczniom materiały z prośbą o ich wydrukowanie po prostu wyświetl je na ekranie podczas zajęć.
• Prowadzenie zajęć online wymaga niezawodnego sprzętu, a porządny komputer z akcesoriami to często wydatek rzędu miesięcznej wypłaty. Może warto rozważyć zakup elektroniki z drugiej ręki? Sprzęt używany wcale nie musi być gorszej jakości! Dobre sklepy oferują sprzęt, który jest objęty przynajmniej roczną gwarancją, często również z możliwością jej rozszerzenia na kolejne lata. Jeśli nie masz doświadczenia w kupowaniu z drugiej ręki zacznij od “drobniejszych” rzeczy, jak na przykład… słuchawki, czy torba na laptopa.

„To już jest koniec” - czyli gdy gasną światła

Koniec pracy! Nie zapomnij o wyłączeniu światła (latem też klimatyzacji) i innego sprzętu, zanim opuścisz salę zajęciową. Korepetytorze online! Pamiętaj o wyłączeniu routera wi-fi, jeśli nie potrzebujesz dostępu do sieci.

W końcu czas na relaks! A jak relaks to może dobra książka lub ciekawy artykuł w ulubionym czasopiśmie? Pewnie! A co powiesz na ebooka lub subskrypcję czasopisma online, zamiast kupowania ich papierowych wersji? Tak tylko rzucam luźną propozycję… 

To o czym powinniśmy pamiętać w gruncie rzeczy można podsumować jednym zdaniem. Najważniejsza jest zmiana myślenia! Bycie eko to nie moda, to przemyślane wybory, odwrót od bezrefleksyjnego konsumpcjonizmu, to styl życia, który pozwala na docenienie tego, że to co tak naprawdę staramy się chronić… to my sami.

A teraz... zapraszamy do zerknięcia na naszą checkliste ;) 

Literatura

[1]   N. Qian i in., „Rapid single-particle chemical imaging of nanoplastics by SRS microscopy”, Proc. Natl. Acad. Sci., t. 121, nr 3, s. e2300582121, sty. 2024, doi: 10.1073/pnas.2300582121.

[2]   C. D. Zangmeister, J. G. Radney, K. D. Benkstein, i B. Kalanyan, „Common Single-Use Consumer Plastic Products Release Trillions of Sub-100 nm Nanoparticles per Liter into Water during Normal Use”, Environ. Sci. Technol., t. 56, nr 9, s. 5448–5455, maj 2022, doi: 10.1021/acs.est.1c06768.

[3]   „Why 99.75% of Paper Coffee Cups Can’t Be Recycled”. Dostęp: 26 styczeń 2024. [Online]. Dostępne na: https://www.thecommons.earth/blog/why-99-75-of-paper-coffee-cups-cant-be-recycled

[4]   „Ditching the car for walking or biking just one day a week cuts carbon footprint | Imperial News | Imperial College London”. Dostęp: 26 styczeń 2024. [Online]. Dostępne na: https://www.imperial.ac.uk/news/214235/ditching-walking-biking-just-week-cuts/

[5]   „Co to jest carpooling i jakie są z niego korzyści?”, Auto Świat. Dostęp: 26 styczeń 2024. [Online]. Dostępne na: https://www.auto-swiat.pl/wiadomosci/aktualnosci/co-to-jest-carpooling-i-jakie-sa-z-niego-korzysci/cbcjpp5

[6]   P. Sharma i B. Dash, „The Digital Carbon Footprint: Threat to An Environmentally Sustainable Future”. Rochester, NY, 30 czerwiec 2022. Dostęp: 26 styczeń 2024. [Online]. Dostępne na: https://papers.ssrn.com/abstract=4335349

[7]   B. M. J. Indonesia, „The Pulp and Paper Industry Set Sights on Energy Sustainability”, BMJ, wrz. 2022, Dostęp: 15 styczeń 2024. [Online]. Dostępne na: https://www.bmjpaperpack.com/post/the-pulp-and-paper-industry-set-sights-on-energy-sustainability