Rozprawka jest jednym z zadań maturalnych w części pisemnej z języka polskiego na poziomie podstawowym. Jeżeli zdecydujecie się na jej napisanie ważne, abyście pamiętali o podstawowych zasadach, jakie obowiązują przy jej pisaniu. Zatem jak napisać rozprawkę na piątkę? O tym w dzisiejszym artykule.
Pamiętajcie, że rozprawka to nie jest streszczenie fragmentu tekstu źródłowego, który otrzymacie! Pierwszym krokiem do podjęcia próby napisania rozprawki jest zapoznanie się i zrozumienie problemu przedstawionego w temacie. Jeżeli macie wątpliwości, czy zrozumieliście temat, przeczytajcie go kilkakrotnie. Gdy nadal budzi on wątpliwości, do głowy nie przychodzą Wam żadne skojarzenia z innymi utworami literackimi, lepiej nie przystępować do jej pisania. W odwecie możecie podjąć się interpretacji utworu poetyckiego, który jest alternatywnym zadaniem maturalnym. Jeżeli już zdecydujecie się na napisanie rozprawki, poniżej przedstawiamy podstawowe elementy, z jakich musi się ona składać.
Jak napisać rozprawkę?
Wstęp
To pierwsza część wypracowania. Nie powinien być zbyt długi i obszerny. W kilku zdaniach należy przedstawić informacje, które udowodnią zrozumienie przez Was tematu. Dodatkowo wstęp powinien ukazywać szerszy kontekst, zawierać genezę utworu oraz ramy czasowe w jakich powstał (osadzenie go w odpowiedniej epoce literackiej). W tej części musicie postawić tezę lub hipotezę, którą w dalszej części rozprawki należy przy pomocy argumentów potwierdzić lub odrzucić. Pamiętajcie – postawioną tezę potwierdzamy lub odrzucamy argumentami w rozwinięciu. Natomiast w momencie postawienia hipotezy konieczne jest przedstawienie tezy końcowej w zakończeniu/podsumowaniu rozprawki.
Argumentacja, czyli rozwinięcie
Argumenty, to inaczej dowody, na podstawie których potwierdzicie lub odrzucicie postawioną we wstępie tezę lub hipotezę. Ważne, aby argumentacja była zwięzła, bez zbędnego wodolejstwa. Tu nie liczy się ilość tekstu, a jakość przeprowadzanego dowodu. Zgodnie z wytycznymi egzaminacyjnymi konieczne jest odwoływanie do innych utworów literackich, prac plastycznych czy utworów muzycznych, które podejmowały ten sam temat. Wskazane jest również, abyście w swojej wypowiedzi użyli cytatów, które są potwierdzeniem lub zaprzeczeniem postawionej na początku tezy. Argumenty powinny być jasne i zwięzłe. Nie ma sensu wypisywanie ich jednym ciągiem, gdyż praca stanie się nieczytelna. Najlepiej każdy z argumentów wraz z krótkim opisem zawrzeć w oddzielnym akapicie. Dzięki temu praca staje się uporządkowana i przejrzysta. Niezbędnym minimum jest zawarcie co najmniej 2 argumentów. Najlepiej, jeżeli jest ich więcej. Nie oznacza to jednak, że w pracy powinny pojawić się wszystkie dowody, jakie tylko przyjdą do głowy. Dobrym rozwiązaniem jest wcześniejsze wypisanie ich w brudnopisie, pogrupowanie według ważności, następnie wypisanie ich na arkuszu maturalnym. Każdy z przytoczonych dowodów powinien zawierać imiona i nazwiska bohaterów, tytuł utworu (jeżeli argument jest odwołaniem do innego dzieła) lub cytat (jeżeli oczywiście pamiętacie).
Zakończenie
W tej części wypracowania koniecznie muszą pojawić się wnioski potwierdzające lub odrzucające postawioną we wstępie tezę. Jeżeli na początku swojej rozprawki postawiliście hipotezę, w zakończeniu musicie sformułować tezę na podstawie przeprowadzonego w części głównej rozprawki dowodowi. Zakończenie, podobnie jak wstęp, nie powinno być zbyt obszerne. Musi jednak jasno odpowiadać na zadany w temacie pracy problem oraz nawiązywać do wstępu rozprawki.
Na co zwrócić uwagę przy pisaniu rozprawki?
· Pisz zdania krótkie i zwięzłe. Zdania wielokrotnie złożone ciężej się czyta, a i zwiększa się ryzyko popełnienia błędu stylistycznego czy gramatycznego.
· Staraj się unikać ogólników. Pisz konkretnie i na temat. Podstawą rozprawki jest dobra argumentacja, nie ilość tekstu jaką napiszecie.
· Dziel tekst na akapity. Pozwoli to na zachowanie porządku pracy i sprawi, że stanie się ona przejrzysta.
· Staraj się unikać powtórzeń, szczególnie w zdaniach sąsiadujących.
· Stosuj różne formuły, które pozwolą Ci na wprowadzenie do tekstu cytatu, kolejnego argumentu lub wniosku.
· Bądź obiektywny. W rozprawce nie stajesz po niczyjej stronie, nie oceniasz, a przeprowadzasz jedynie „suchy” dowód na potwierdzenie konkretnej tezy.
· Zachowaj porządek argumentacji. Nie wracaj do wcześniejszych swoich wypowiedzi, nie powtarzaj ich w dalszych częściach pracy.
· Pilnuj stylistyki i ortografii.
· Rozprawka nie musi przedstawiać Waszego faktycznego zdania na zadany temat. Ma ona za zadanie sprawdzić wiedzę jej autora. Nie musisz zgadzać się osobiście z postawioną tezą, masz przedstawić dowód na podstawie znanych utworów literackich.
Co ocenia komisja maturalna?
· Sformułowanie stanowiska, czyli poprawne postawienie tezy lub hipotezy we wstępie.
· Argumentację. Zostanie oceniona ilość użytych argumentów do udowodnienia tezy, ich trafność, poprawność doboru, porządek przedstawienia (od najważniejszego do najmniej ważnego argumentu lub odwrotnie).
· Wyczerpanie tematu. Komisja ocenia, czy przedstawione argumenty wyczerpują temat.
· Spójność i logikę tekstu.
· Poprawność stylistyczną, gramatyczną i językową.
Ważne!
Przed przystąpieniem do pisania rozprawki „na czysto” ułóżcie przynajmniej plan w brudnopisie. Najlepiej, aby znalazły się tam konkretne argumenty, którymi będzie potwierdzali tezę (odpowiednio pogrupowane), tytuły utworów literackich, do których nawiążecie w swojej pracy, cytaty (jeżeli je pamiętacie i będziecie wykorzystywać).
Na rozwiązanie zadań z arkusza maturalnego z języka polskiego na poziomie podstawowym macie 170 minut. To dużo i mało. Wykorzystajcie ten czas jak najlepiej!
Potrzebujesz pomocy z innymi formami wypowiedzi pisemnych?
Zajrzyj do naszego bezpłatnego e-booka "Jak napisać".
