Kiedy powstał język migowy?
Na to pytanie prawdopodobnie nigdy nie znajdziemy odpowiedzi. Możemy operować konkretnymi datami i nazwiskami, ale będą one dotyczyły powstania szkół dla osób głuchych, nie zaś genezy języka. Wynika to z faktu, że osoby niedosłyszące, czy całkowicie niesłyszące, były stygmatyzowane i spychane na margines społeczny. Były odmieńcami, których należało izolować. Dlatego możemy użyć stwierdzenia, że wynalazcą języka migowego są ludzie, którzy potrzebowali zastępczej formy komunikacji. Zresztą prawdą jest, że gestami porozumiewaliśmy się wszyscy wcześniej, niż zaczęliśmy używać języka mówionego.
Wracając do wydarzeń historycznych, za twórcę języka migowego uważa się Francuza Charlesa-Michela de L’Épée. W roku 1755 założył on pierwszą we Francji szkołę dla osób głuchych, którą finansował z własnych środków. Obserwował znaki wykorzystywane podczas migania, sporządzał notatki i pomagał w nauczaniu innych.
Pierwsze zapisy dotyczące polskiego języka migowego pojawiły się dopiero po 1817 roku, kiedy to ks. Jakub Falkowski założył Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Pałacu Kazimierzowskim w Warszawie. W związku z tym, że ks. Falkowski uczył się francuskiego języka migowego podczas swojego pobytu we Francji, w polskim języku migowym do dzisiaj mogą być jeszcze jego pozostałości. W 1879 roku został wydany pierwszy słownik języka migowego „Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mających”. Mimo to, do połowy lat 80. XX wieku zakazywano osobom niesłyszącym migania, a nakazywano nauki czytania z ruchu warg.
Czy język migowy jest uniwersalny?
Zdecydowanie nie. W związku z tym, że języki migowe powstawały i rozwijały się z potrzeb danego społeczeństwa, w danym kraju, a nawet regionie, każda z tych grup opracowała własne symbole i znaki. O ile ludzie z Wielkiej Brytanii i Ameryki będą potrafić się w miarę sprawnie porozumieć, gdyż ich językiem fonicznym jest angielski, o tyle osoby Głuche będą migały w zupełnie różnych językach. Obowiązują tu BSL (brytyjski język migowy) oraz ASL (amerykański język migowy), które są całkowicie odmienne. Nie mają żadnych wspólnych korzeni ani źródła powstania. Należy pamiętać, że na język migowy składają się nie tylko symbole i ruchy rąk, ale również ułożenie ciała, mimika twarzy, szybkość wykonywania gestów. Co ciekawe, czarnoskóry Głuchy migający językiem ASL będzie to robił bardziej żywiołowo, z większą ekspresją, niż białoskóry, który miga znacznie spokojniej. Podobnie jak w przypadku języków fonicznych, tak i w językach migowych, występują regionalizmy. Zasady gramatyki pozostają niezmienne, różnica pojawia się natomiast w słowach i znakach. Jedynie niektóre symbole w języku migowym są uniwersalne. Są to Międzynarodowe Znaki [ang. International Signs], w skrócie IS. To takie migowe esperanto, składające się ze znaków z różnych krajów. Właśnie w języku Światowej Federacji Głuchych (gestuno) miga się podczas międzynarodowych konferencji, gdy zjeżdżają się Głusi z różnych krajów. Jednakże nie jest to język naturalny, który wykorzystywany jest na co dzień w jakimkolwiek kraju. Jest to język sztuczny.
Mówi się, że aktualnie istnieje około 400 różnych języków migowych. Przy czym wielkość ta jest tylko szacunkowa. W małych wsiach, czy obszarach słabo zaludnionych, gdzie również mieszkają osoby głuche, mają one swoje odmiany tego języka. A każdy jest inny, dostosowany do aktualnych potrzeb i ukształtowany przez kulturę.
Czy język migowy ma taką samą składnię i gramatykę jak język foniczny?
Wielu osobom może wydawać się, że Głusi migają dokładnie te same słowa czy całe zdanie, które my wypowiadamy. Nic bardziej mylnego. Język migowy ma zupełnie inną gramatykę i tak naprawdę ma niewiele wspólnego z językami fonicznymi. W związku z tym, że język pisany nie jest dla głuchych pierwszym językiem, jaki poznają, wiele Głuchych popełnia błędy i używa (z punktu widzenia poprawnej polszczyzny) niepoprawnych struktur i szyku zdania. Dlatego też teksty pisane przez osoby Głuche zawierają błędy podobne do błędów obcokrajowców próbujących pisać w języku polskim. I bynajmniej nie jest to uzależnione od poziomu jej wykształcenia.
Czym różni się Głuchy od głuchego i głuchoniemego?
Osobami głuchoniemymi określa się ludzi, którzy jednocześnie mają problemy ze słuchem i nie posługują się mową. Jednak to określenie ma negatywne konotacje i używane jest coraz rzadziej. To, że ktoś nie mówi językiem fonicznym, to nie znaczy, że jest niemy. Mówi językiem migowym. A to, że my go nie rozumiemy...to tak jak możemy nie rozumieć obcokrajowca, którego języka nie znamy. Określeniem „Głusi” nazywa się jednakowo osoby słabosłyszące, niesłyszące czy głuchonieme, ale umiejące posługiwać się językiem migowym. Stanowią one społeczność Głuchych. Nazwa „głuchy” używana jest w kontekście medycznym dla określenia osoby, która nie słyszy.
Czy Głusi mogą śmiać się lub krzyczeć?
Oczywiście, że tak. Nie będzie to krzyk wyrażony dźwiękami, jaki znają osoby słyszące. Natomiast język migowy to nie tylko gesty rąk. To gra całego ciała, mimiki twarzy, ruchów głową, szybkości migania. Głusi jak najbardziej kłócą się, krzyczą na siebie, sprzeczają, ale też śmieją czy opowiadają dowcipy. Język migowy nie ogranicza wyrażania emocji.
Czy język migowy jest tylko dla osób głuchych?
Zdecydowanie nie. Wiele osób słyszących uczy się języka migowego, aby móc się porozumiewać ze znajomymi, którzy nie słyszą. Większość osób słyszących zaczyna naukę migania, gdy pojawia się osoba słabosłysząca w ich najbliższym otoczeniu – dzieci, rodzeństwo. Rośnie świadomość społeczna i potrzeba niwelowania barier. W Polsce język migowy nadal jest stygmatyzowany, postrzegany jako zbędna forma komunikacji wśród osób słyszących. Natomiast na uniwersytetach w USA amerykański język migowy jest czwartym co do popularności językiem obcym wybieranym tam przez studentów. Zresztą może się one przydać nie tylko w komunikacji z osobą Głuchą. Możemy migać do kogoś, gdy jest daleko i normalnie by nas nie usłyszał, lub w miejscach, gdzie należy zachować ciszę.
Ciekawostka…
Osoby głuche słyszą muzykę. A dokładnie czują drgania wywołane przez dźwięki. Głuchota nie jest przeszkodą w nauce i grze na instrumentach. Dowodem na to jest Evelyn Glennie, szkocka wykonawczyni muzyki poważnej, która nie słyszy od 12 roku życia. Evelyn gra na wielu instrumentach, a na swoich koncertach występuje boso, gdyż przez nie odczuwa drgania, a tym samym rytm i muzykę. Artystka ma na swoim koncie wiele nagród muzycznych, między innymi nagrodę Grammy.
Jeżeli zainteresował Was ten temat i chcielibyście rozpocząć naukę języka migowego, to koniecznie zajrzyjcie do ofert nauki języka migowego w naszym serwisie.
Polecamy również do obejrzenia film "Coda" o dziewczynie, która została wychowana w rodzinie Głuchych sama będąc osobą słyszącą :)
