Każdy nauczyciel powinien nabyć umiejętność nauczania indywidulnego, ale i grupowego. Najważniejsza jest aktywizacja wszystkich słuchaczy, uczenie ich kooperacji, respektowania zasad i dyscypliny. Istotne jest, żeby zarówno w pracy z jednostką, jak i zespołem angażować zmysły uczniów, bo wtedy przekaz będzie skuteczny.
Jakie korzyści płyną z prowadzenia zajęć grupowych? Po pierwsze sprzyja to lepszej wydajności i efektywności pracy. Po drugie uczniowie są lepiej zmotywowani do działania poprzez naśladownictwo innych. Po trzecie dysponuje się większym repertuarem kreatywnych rozwiązań. Po czwarte dochodzi do dzielenia się doświadczeniami i umiejętnościami. Po piąte wykonuje się zadania, których realizacja w pojedynkę nie byłaby możliwa.
Rozpoczynając zajęcia z klasą powinno zawrzeć się z nimi kontrakt - wspólnie ustalić zasady pracy, dokonać podziału zadań i jasno sprecyzować cel. Zespół to jeden mechanizm i wszystkie jego elementy muszą ze sobą współpracować. Efekty działań jednostki rzutują na rezultat pracy ogółu. Z tego powodu naczelnym obowiązkiem prowadzącego jest stworzenie atmosfery wzajemnej akceptacji, tolerancji i zaangażowania.
Żeby zwiększyć produktywność grupy należy stosować informacje zwrotne, pozytywne wzmocnienia. Jasno określić granice działania, np. czas. Trzeba być ukierunkowanym na problem- „drążyć dany temat”. Dzielić się wątpliwościami albo uwagami poszczególnych osób z całą klasą. Być otwartym na ewentualne reorganizacje, np. zmiany przyjętych założeń. Gdy pojawi się sytuacja konfliktowa, rozładować atmosferę poprzez zmianę tematu.
Nauczyciel musi być gotowy do modelowania zachowania. Poprzez własną postawę może stworzyć takie normy, jak aktywne słuchanie, akceptacja. Powinien też kierować pracą uczniów, ale też współpracować z nimi. Nauczyciel powinien pokazać, że ma poczucie humoru, opowiedzieć jakiś dowcip, co rozładuje napiętą atmosferę. Powinien też być spontaniczny, wykorzystywać pomysły, które przychodzą mu do głowy podczas prowadzenia lekcji.
Do każdego sposobu prowadzenia zajęć niezbędne jest dobranie odpowiednich metod i technik. Praca z grupą to forma, ale i metoda pracy.
W jaki sposób dzielić grupy? Najlepiej pracują zespoły 4-5 osobowe, mieszane pod względem płci, bo każdy musi się zaangażować w działanie. Ich dobór powinien być realizowany według zasady zmienności, np. przez losowanie. W ramach grupy uczniowie mogą rozwiązywać identyczne zadania, odmienne, bądź etapowe. Poszczególne osoby mogą zajmować określone pozycje, wszyscy znajdują się na tym samym szczeblu i jedna osoba jest liderem. Oczywiście jest to uzależnione od sytuacji, celu działań, zatem należy podchodzić do powyższych wytycznych elastycznie.
Najlepszym sposobem na przekazywanie informacji jest zastosowanie metod aktywnych, np. inscenizacji, gry dydaktycznej, burzy mózgów, dyskusji konferencyjnej. O różnych metodach pracy z uczniami napiszemy w oddzielnym artykule.
Najczęstszą formą przekazu wiedzy jest wykład. Nie może on być tylko suchym przedstawianiem faktów. Należy odwołać się do różnych zmysłów, używać słów, pokazywać obrazy i przede wszystkim nie dyktować. Trzeba zachęcać do zadawania pytań, wyrażania swoich opinii. Warto nawiązać kontakt wzrokowy z możliwie jak największą liczbą osób. Wykorzystać należy też formę dyskusji, która wywołuje duże zaangażowanie emocjonalne uczestników.
Ciekawą metodą pracy z grupą jest analiza przypadku rzeczywistego albo opracowanego na potrzebę zajęć problemu. Dobrze poprowadzona pomaga w samodzielnym dochodzeniu do pewnych wniosków. Metodę tę można realizować w różnorodny sposób. Jeden wariant polega na tym, iż uczniowie otrzymują gotowy opis przypadku i opracowują go pod kątem postawionego problemu. Inny sposób to zaprezentowanie grupie fragmentu opisu przypadku. Zadaniem zespołu jest dopisanie zakończenia, by całość oddawała pożądany sposób rozwiązania.
Warto spróbować takie metody jak:
- STRATEGIA KULI ŚNIEŻNEJ – Pomysły pojedynczych osób prezentowane są w parach, potem w czwórkach, a na końcu całej klasie.
- GORĄCE KRZESŁO – Jedna osoba wciela się w postać o ważnych dla zrozumienia lekcji poglądach. Trzymając się tej roli odpowiada na pytania kolegów.
- BURZA MÓZGÓW – Uczniowie zbierają wszystkie pomysły, które zostają spisane i wykorzystane jako punkt wyjścia do dalszej pracy.
Gdy poziom zainteresowania słuchaczy spada, należy zmienić metodę, by znowu zaciekawić. Zawsze warto przygotować się do lekcji i sprawdzać wiedzę uczniów. Trzeba także uzbroić się w cierpliwość, bo każdy jest inny i ma swoje tempo pracy. Jeśli nauczyciel zostanie „zagadany” przez wychowanków, wówczas należy wrócić do poruszanego zagadnienia. Warto zachęcać uczniów do samopomocy - jeśli czegoś nie zrozumieli, niech zapytają kolegi z ławki.
Jak ocenić pracę grup? To zależy już od nauczyciela- albo wystawia się jednakową ocenę całemu zespołowi, albo dokonuje analizy jednostkowych działań i różnicuje skalę not.
Trzeba pamiętać, żeby podsumować zajęcia - zdobytą przez uczniów wiedzę, nabyte umiejętności.
